SAKARYA KIRÇOVALILAR DERNEĞİ

KIRÇOVA NERESİDİR?
Kırçova, Makedonya Cumhuriyeti’nin güneydoğu sınırına 70 km, Üsküp’e 110 km  ve Ohri’ye 55 km yakınlıkta bir merkezidir. Coğrafi özellikler açısından bakıldığında, en önemli özelliği içerisinden geçen ve Vardar nehrinin bir kolu olan Treska Nehridir. Ayrıca bölgedeki linyit madeni de önemlidir. Son nüfus sayımına göre nüfusu 27.543 kişidir.

KIRÇOVA’NIN TARİHİ 

Kırçova Uskana adı verilen antik bir kent üzerine kurulmuştur. Şehir kaynaklarda ilk olarak Bizans imparatoru II. Basil döneminde (11. yüzyıl) Kitsavis adıyla zikredilir. 1257-1259 tarihlerinde Sırp Krallığı tarafından işgal edilmişse de kısa sürede yeniden Bizans hakimiyetine girmiştir. Sırp kralı Milutin 1282 ve 1297’de Kırçova’yı yeniden fethetmiş, bu tarihten sonra burası Osmanlı hakimiyetine kadar Sırpların elinde kalmıştır. Sırp hakimiyetinin son döneminde bir süreliğine Pirlepe merkezli Kraljevic Makro Prensliği’nin bir parçası olmuştur. Bu dönemlede bir süre şehir Katin Grad adı ile anılır.Osmanlı kaynakları Kırçova’nın 1385’te Lala Şahin Paşa tarafından fethedildiğini kaydeder. Sırp kaynakları ise fethin 1395’te gerçekleştiğini ifade eder. Kırçova’nın fethinden sonra Osmanlılar burada bulunan kalede bir askeri garnizon kurmuşlar ve bir grup Türk halkını kasabaya yerleştirmişlerdir. 1455 tarihli bir Tahrir Defterinde Kırçova’da 30 Müslüman hanenin (yani 30 aile), 145 te Hıristiyan hanenin olduğu kaydedilmiştir.  1521’de bu sayı artmış ve kasabada yaşayan 178 ailenin 95’i Müslüman olarak kaydedilmiştir. Kasaba’da Fatih Sultan Mehmet’in inşa ettirdiği cami başta olmak üzere bir çok Osmanlı dönemi eseri halen mevcuttur.17. yüzyılda kasabada yoğun bir İslamlaşma başlamıştır. Bu İslamlaşmada özellikle Arnavutluk dağlarından gelen Müslümanlar ve Bektaşi dervişleri önemli rol oynamışlardır. Bu dervişlerden bilhassa Makedonski Brod’ta bulunan Hızır Baba Tekkesi’nin faaliyetleri Kanuni zamanında takdir kazanmıştır. Ayrıca 18. yüzyılda Halveti tarikatının Hayatî kolu da Kırçova ve Zajas’ta kurdukları 3 tekke ile İslamlaşmada önemli rol oynamışlardır. Bunların yanında, 16. ve 17. yüzyıllarda burada birkaç kilise ve manastır da inşa edilmiştir. Bunlardan en bilineni Oraovec Manastırı’dır.1892’de kaleme alınan Manastır Vilayeti Salnamesine göre Kırçova’da 600 Müslüman  ve 190 Hıristiyan aile mevcuttu. 1900 yılında bu rakamlar 675 Müslüman aile 200 Hıristiyan aile şeklinde değişmiştir.   II. Dünya Savaşı sırasında şehir Makedonya’nın merkezi konumundadır. Şehrin kurutuluş günü olarak 11 Eylül kutlamaları yapılmaktadır.  Kamusü’l-a’lâm adlı esere göre Kırçova’da 5 cami, 5  tekke, 1 medrese, 1 Rüstiye, 1 ilkokul, 1 kilise ve dört Bulgar / Makedon ilkokulu, 170 dükkan, 7 han, 1 hamam ve 18 Fırın bulunmaktadır.Bölge 1912’de Sırpların eline geçmiş fakat nüfus yapısında bir değişiklik olmamıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında Kırçova demiryolu ile Üsküp ve Manastır’a bağlanmış, yeni karayolları yapılmış ve bilhassa metalürji, orman ürünleri ve tekstil alanında yeni tesisler kurulmuştur.Kırçova nüfusu 1961’de 10.324 iken, 1994’te 25.000’e yaklaşmıştır. Özellikle  av turizmi açısından önemli bir merkezdir. Bilinen göçlerle Müslüman sayısında önemli azalmalar oldu ise de Hıristiyanların burayı terk ederek merkeze doğru geçmesi ile Müslüman nüfus çoğunluğu oluşturmuştur. Osmanlılar tarafından 17. yüzyıla kadar muhafaza edilen kale 2. Dünya Savaşı sonrasında tamamen yok olmuştur. 1996’da yapılan yeni düzenlemeler ile Kırçova’ya dahil iskan yerleri Kırçova kasabası ve Knezino, Rastani, Trapcin Dol, Osoj, Mamudovsi,ve Lazarevci köyleridir. Bugünkü Kırçova Belediyesi Zajas, Drugovo, Vranestica ve Oslomoj belediyelerinden oluşmaktadır.(M.Kiel, DİA, Kırçova)

SAKARYA’DA KIRÇOVALILAR

Kırçovalı Türkler, öncesi de olmakla birlikte bilinen manada 1930’lu, 50’li ve 70’li yıllarda Eski Yugoslavya ve Makedonya’ dan Sakarya iline göç etmişlerdir. Göç kavramının her türlüsünün muhtevasında olan zorluk ve sıkıntılı süreç bu göç sırasında da yaşanmış, inançlarından ve kültürlerinden taviz vermemek  adına yollara düşen Kırçovalılar maddi unsurlarını geride bırakmak zorunda kaldıklarından ilk zamanlarda büyük zorluklar yaşamışlardır. Ancak zaman içerisinde Kırçova’ daki akrabalık ve komşuluk ilişkileri burada da tesis edilmiş ve Sakarya’nın belirli mahallelerinde bağları kuvvetli topluluklar kurulmuştur.  Sakarya’da yaşayan Kırçovalılar ısrarla yaşattıkları sülale adları ile bilhassa; merkezde Mithatpaşa, Yenidoğan, İstiklal, Arabacıalanı, Tabakhane, Erenler, Serdivan, Hacıoğlu,  …vd. gibi semt ve mahallelerde hayatlarını devam ettirmektedirler.  

Bugün Türkiye’de siyaset, bilim, hukuk ve toplum hayatının farklı dallarında faaliyet gösteren birçok saygın Kırçovalı Türk bulunmaktadır. Derneğimiz zaman zaman gerçekleştirdiği faaliyetler ile başta Kırçovalı hemşerilerimiz olmak üzere tüm Rumeli Türklerinin birbirleri ile olan gönül bağlarını kuvvetlendirmeye gayret edecektir.